อนุเสาวรีย์ประชาธิปไตยกับความหมายที่มองไม่เห็น - มาลินี คุ้มสุภา

อนุเสาวรีย์ประชาธิปไตยกับความหมายที่มองไม่เห็น - มาลินี คุ้มสุภา
สนพ วิภาษา
รางวัล ชูเกียรติ อุทกะพันธุ์ 2549

ต้นฉบับเขียนเมื่อ Jan 16 2009, 10:15 PM

เวลาเราพูดถึงสิ่งก่อสร้างหนึ่ง ที่เน้นไปในด้านแนวความคิด อะไรคือสิ่งที่เราเห็น หรืออะไรคือสิ่งที่คนออกแบบอยากบอก แล้วจริงๆแล้ว จากชุดความคิดเดิมมันจะเปลี่ยนไปมากขนาดไหน เมื่อเวลา และสถานการณ์ใดๆก็ตามผ่านเข้ามา นานแค่ไหนความหมาย ถึงแสดงตัวตน หรือเปลี่ยนแปลงไป แล้วอะไรเป็นสาเหตุให้ชุดความคิดนั้นเปลี่ยนไป

แล้วชุดความความคิดนั้นส่งผลอย่างไรต่อไป ต่อผู้พบเห็น หรือคนรุ่นต่อไป ส่งผลในแง่ใด (ในกรณีอนุเสาวรีย์ประชาธิปไตย มีสิ่งหนึ่งที่แปลก คือชุดความคิดนั้นเปลี่ยนเมื่อมี impact ขนาดใหญ่เกิดขึ้นแต่ผลกลับไม่ได้ส่งแบบต่อเนื่อง ในทุกๆเหตุการณ์ที่ต่อเนื่องในปัจจุบัน หมายความว่า ชุดความคิดนั้นเปลี่ยนไปขึ้นอยู่กับสถานการณ์ ไม่ถูกหรือผิด แล้วแต่การตีความของแต่ละกลุ่ม)

ว่ากันว่าอาคารและสิ่งก่อสร้างนั้น ยืนยงกว่าคนออกแบบ บางอาคารหรือสิ่งก่อสร้าง สร้างในสิ่งที่เป็นมากกว่าแค่ ชุดความคิดหนึ่งๆ แต่ส่งผลกระทบต่อสังคมในวงกว้าง บางทีกว้างมากจน เราไม่รู้เลยว่า ผู้สร้างเค้าจะคิดอย่างนั้นจริง หรือ สังคมรับรู้อย่างนั้นจริง / ในแง่ใกล้ตัว เราเจออยู่ทุกวันในการวิจารณ์อาคารต่างๆ ทั้งในแง่ชื่นชม, คิดแย้ง และต่อต้าน / อาคารเหล่านั้นการต่อต้านก็เกิดขึ้นได้ ทั้งสถาปนิกระดับชาติหรือสถาปนิก ตัวจ้อยที่ทำแต่งานเล็กๆ ยังหนีสิ่งนี้ไม่พ้น

มีตัวอย่างมากมายในโลกจริงๆ ที่ชุดความคิด และผลกระทบเปลี่ยนไป จากเดิมด้วยพลังงานบางอย่าง เช่น
กำแพงเบอร์ลิน (จากสิ่งที่เอาไว้ข่มขู่ กีดกันคน กลายเป็นเครื่องหมายแห่งการล่มสลาย)
เจดีย์ชเวดากอง (ในแง่เปลี่ยนจากศูนย์กลางศาสนามาเป็นศูนย์กลางในการเคลื่อนไหวทางการเมือง)
ปิระมิดแห่ง ซักการา (จากสิ่งที่แสดงถึงการเข้าใกล้พระเจ้า ในแบบอุปมาเป็นขั้นบันได สู่สิ่งที่แสดงว่า ยังมีอะไรอีกที่มนุษย์ทำไม่ได้)
หรือตัวอย่างที่ชัดและมีผลกระทบถึงเรา เช่น รูปพระพุทธรูปที่ใหญ่ที่สุดในโลกที่ อาฟกันนิสถาน (ที่กลายเป็นเครื่องมือทางการเมืองและศาสนาไป เมื่อ ตาลีบันทำลายลง)
ตึกแฝด เวิร์ดเทรด เซ็นเตอร์ (สัญลักษณ์ทางทุนนิยม และความก้าวหน้าทางสถาปัตยกรรม ไม่แพ้ หอไอเฟล ที่สร้างนวัตกรรมใหม่ๆทางวิศวกรรมมากมาย กลายเป็นเครื่องมือในการก่อการร้าย และผู้คนส่วนหนึ่ง เชิดชูเป็นสัณลักษณ์อย่างมีนัย สำคัญ)
ไม่นับรวมพวกสถาปัตยกรรมชาตินิยม ที่ สเปียร์ สถาปนิกคู่บุญของฮิตเลอร์ สร้างขึ้นอีกมากมาย

แล้วอนุเสาวรีย์ประชาธิปไตย ล่ะ ความหมายเบื้องต้น และความหมายต่อมา เป็นไปได้อย่างไร น่าสนใจอย่างยิ่งครับ "สถาปัตยกรรมเป็นอะไรมากมายจริงๆ"